تاریخ موکت در جهان!
تاریخچه موکت چیست؟ پیشرفت تکنولوژی خیلی چیزها را تغییر داده است؛ از نحوه ارتباط گرفته تا تجارت و درس‌خواندن. موکت‌ها و فرش‌هایی که به‌عنوان کفپوش سطوح از آن‌ها استفاده می‌کنیم هم از این قاعده مستثنی نمانده‌اند و تاریخچه تکامل خاص خود را دارند. در مقاله حاضر با شما درباره تاریخچه موکت که یکی از پرکاربردترین و کارآمدترین کفپوش‌ها محسوب می‌شود، صحبت خواهیم کرد. اگر دوست دارید با داستان تکامل موکت‌ها آشنا شوید، تا انتهای این مقاله همراه ما باشید.
تاریخچه موکت در جهان
انسان‌های ماقبل تاریخ، در غار زندگی می‌کردند و سنگ‌هایی سرد و سخت زیر پایشان قرار داشت. آن‌ها رفته‌رفته دریافتند که می‌توانند پوست حیوانات را روی زمین پهن کنند و روی سطحی گرم و نرم پا بگذارند. پر بیراه نیست اگر بگوییم که پوست حیوانات اولین فرش‌هایی بودند که مورد استفاده انسان‌ها قرار گرفتند.
۹۰۰۰ سال پیش از امروز، انسان‌ها یاد گرفتند که مو و پشم گوسفندها را بتراشند و آن‌ها را بریسند. سپس، از پشم‌های ریسیده‌شده برای درست کردن پوشش‌های مختلفی برای سطوح و کف محل زندگی‌شان استفاده کردند. مورخان عقیده دارند که اولین فرش‌های گره‌دار نزدیک به ۴۰۰۰ سال پیش در مناطق غربی آسیا بافته شده‌اند. از اینجا به بعد بود که به تدریج و همراه با سیر پیشرفت و تکامل بشر، کف‌پوش‌های دست‌بافته هم پیشرفت کردند تا جایی که به فرش‌هایی مشابه فرش و گلیم امروزی ما رسیدند.
تاریخچه موکت به شکلی که امروزه از آن استفاده می‌کنیم، تقریبا به جنگ جهانی دوم بازمی‌گردد. موکت و فرش در دوره جنگ جهانی دوم و پیش از آن، کالایی تجملاتی و اشرافی محسوب می‌شدند و هر کسی توان استفاده از آن را نداشت. اما پس از جنگ، تمایل افراد به استفاده از کالاهایی که در دوره جنگ توانایی استفاده از آن‌ها را نداشتند، بیشتر و بیشتر شد.
در دهه ۶۰ و ۷۰ میلادی (دهه ۴۰ و ۵۰ شمسی)، انقلابی در توانایی صنایع در تولید موکت‌های منقوش و طرح‌دار ایجاد شد. در این دوره از تاریخ به خصوص در غرب، شکوفایی اقتصادی پس از جنگ جهانی دوم کم‌کم به بار نشسته بود و قدرت خرید مردم افزایش یافته بود. عموم مردم که بخش اصلی دایره مصرف‌کنندگان را تشکیل می‌دادند حالا توان خرید بیشتری داشتند و از تمام فناوری‌ها و کالاهای جدید استقبال می‌کردند. اینگونه شد که موکت‌ها هم با استقبال زیادی از سوی مصرف‌کنندگان مواجه شدند. این دوره را به‌نوعی می‌توان نقطه تحول تاریخچه موکت دانست.
علاوه بر این، با روی کار آمدن تلویزیون‌های رنگی، مصرف‌کنندگان در فیلم‌ها و سریال‌ها کف‌پوش‌های جدید را مشاهده کردند و تمایل آن‌ها به استفاده از موکت‌های جدید افزایش پیدا کرد. در دهه ۷۰ موکت‌هایی که ۱۰۰ درصد از پلی‌استر ساخته شده بودند، به موکت‌های ۱۰۰ درصد نایلونی تبدیل شدند. این فناوری باعث شد که زیبایی و چشم‌نوازی موکت‌ها و تمایل افراد به استفاده از آن‌ها افزایش پیدا کند.
اگر چه در قرن بیستم کف‌پوش‌هایی چوبی حسابی سروصدا به‌پا کردند، اما موکت‌ها از همان اولین روزهای پیدایش تا همین حالا، جایگاه ویژه‌ای در انتخاب کفپوش برای سطوح داشته‌اند. در ادامه درباره تاریخچه موکت در ایران و پیدایش موکت تایل بیشتر صحبت خواهیم کرد.
تاریخچه موکت تایل در جهان
قبل از آن‌که به بررسی تاریخچه موکت تایل در جهان و نحوه پیدایش آن بپردازیم، بهتر است ابتدا به این سوال که موکت تایل چیست پاسخ دهیم. موکت تایل نوعی کفپوش است که در قطعات مربعی، مستطیلی و… تولید می‌شود و وقتی این قطعات روی زمین چیده می‌شوند، طرح‌های خلاقانه و زیبایی به‌وجود می‌آورند. این نوع موکت‌ها عمدتا در مکان‌های پرتردد و تجاری کاربرد دارد.
تاریخچه موکت تایل در جهان به قرن ۱۹ام و پایتخت هلند، آمستردام، بازمی‌گردد. در آن زمان، کسب‌وکاری به‌نام هوگا راه‌اندازی شد که با استفاده از پوست حیوانات، روکش‌هایی برای صندلی دوچرخه‌ها تولید می‌کردند. تولیدکنندگان این کسب‌وکار، در آن زمان تصمیم گرفتند که برای تولید پارچه‌های عریض‌تر، با استفاده از موی اسب و گراز نخ بافندگی بسازند.
اگر چه در ابتدا از این پارچه‌ها برای تولید روکش برای صندلی دوچرخه‌ها استفاده می‌کردند، اما پس از مدتی تصمیم گرفتند تولید قالیچه و موکت را هم با استفاده از این پارچه‌ها امتحان کنند. برای آن‌که این کفپوش‌ها از دوام و استحکام کافی برخوردار شوند، آنان لایه‌ای از آسفالت را پشت پارچه‌ها می‌چسباندند.
خاصیت آسفالت اینگونه است که پس از حرارت‌دیدن، به راحتی پشت پارچه‌هایی که در بالا به آن‌ها اشاره شد، پخش می‌شود و به پارچه می‌چسبد. ویژگی جالب این آسفالت این بود که پس از سرد شدن می‌شد به راحتی آن را برید. همین مسئله باعث شد که موکت‌های تولیدی هوگا به قطعات مربعی بریده و در جعبه به خریداران عرضه شوند.
استفاده از آسفالت به عنوان لایه زیری موکت باعث شد دوام و استحکام موکت‌ها تا حد زیادی افزایش پیدا کند و به همین دلیل این نوع موکت به گزینه‌ای محبوب و پرکاربرد برای محیط‌های پرتردد مانند مجتمع‌های تجاری، باشگاه‌های ورزشی و… تبدیل شد. از دیگر عواملی که به محبوبیت این موکت‌ها دامن زد، حمل‌ونقل آسان آن‌ها به‌خاطر برش‌خوردنشان در قطعات مربعی و بسته‌بندی آن‌ها در جعبه بود.
با وجود همه این مزیت‌ها، موکت تایلی که هوگا در ابتدا آن را تولید کرد، دو ضعف بزرگ داشت:
۱. برای بافت لایه رویی از موی حیوانات استفاده می‌شد
۲. این موکت‌ها زمان که سرد می‌شدند، منقبض شده و پس از گرم شدن، منبسط و پهن می‌شدند.
حدود ۱۰ سال بعد از به نتیجه رسیدن فعالیت‌های هوگا در تولید موکت تایل، شرکت میلیکنن که یکی از ابرقدرت‌های تولید پارچه در آمریکا بود، یکی از کارمندانش را روانه اروپا کرد تا درباره فناوری تولید موکت تایل در اروپا تحقیق کند. نماینده میلیکنن به روشی به نام پیوند ترکیبی برخورد؛ روشی بسیار پیشرفته و برگرفته از پیوند توده‌ای از الیاف به پشت جنس مورد نظر.
ری اندرسون- فرستاده میلیکنن به اروپا- پس از مدتی میلیکنن را ترک کرد و خودش شرکتی را راه‌اندازی که در آن با روش پیوند ترکیبی، موکت تایل تولید می‌شد. در آن زمان روش پیوند ترکیبی به سرعت پیشرفت کرد و پس از گذشت ۳ دهه، موکت‌هایی که با روش پیوند ترکیبی تولید می‌شدند جای خود را به موکت‌های تایلی با سطوح پرزدار و تافتیگ دادند.
در سال‌های اخیر، استفاده از موکت تایل در فضاهای اداری، دانشگاه‌ها، باشگاه‌های ورزشی، مجتمع‌های تجاری و… گسترش پیدا کرده است. دوام و استحکام بالا، حمل و نقل آسان و سهولت نصب و نگه‌داری از جمله مهم‌ترین دلایل محبوبیت این نوع موکت‌ها هستند.
تاریخچه موکت در ایران
تاریخچه موکت در ایران داستان جالبی دارد. در سال ۱۹۶۸ میلادی (سال ۱۳۴۷ شمس)، فردی به‌نام مهدی ذره‌بینی از دانشگاه لیدز در مقطع دکترا فارغ‌التحصیل می‌شود. او در آن زمان از پدر و عمویش که به تجارت آهن در تهران و اصفهان مشغول بودند، دعوت می‌کند که پیش او بروند و در جشن فارغ‌التحصیلی‌اش شرکت کنند.
پس از آن‌که برادران ذره‌بینی به لیدز رفتند، ذره‌بینی کوچک تصمیم گرفت آن‌ها را به بازدید از کارخانه‌هایی ببرد که در طول تحصیل خود روی آن‌ها تحقیقات انجام داده بود. در همن زمان، آنان از کارخانه بای‌وتر بازدید میکنند؛ کارخانه‌ای که در آن زمان به تولید موکت مشغول بود.
طی همین بازدید بود که ذره‌بینی‌ها تصمیم گرفتند پس از بازگشت به ایران، به تقلید از بای‌وتر به تولید موکت مشغول شوند. پس از فارغ‌التحصیلی دکتر مهدی ذره‌بینی، آنان به ایران بازمی‌گردند و پس از فراهم آوردن سرمایه لازم، ذره‌بینی‌های بزرگ با همراهی فردی به‌نام پرواس اولین واحد تولید منسوجاتی موسوم به منسوجات نبافته (بی‌بافت) را احداث میکنند. این، اولین واحدی بود که برای تولید موکت بی‌بافت در کل خاورمیانه تاسیس شد.
در آن زمان، در سطح کشور هیچ ایده‌ای برای استفاده از محصولات واحد تولیدی برادران ذره‌بینی وجود نداشت. اما پدر دکتر ذره‌بینی که مدت زمانی طولانی را در صنعت چرم و کفش فعالیت می‌کرده است، به سراغ عامل فروش خود رفت و همه کفش‌فروشی‌هایی را که با وی در ارتباط بودند، به موکت‌فروشی تبدیل کرد.
این روند ادامه پیدا کرد و کارخانه آن‌ها تا سال ۵۷ بسیار گسترش پیدا کرد. پس از انقلاب، عموی دکتر ذره‌بینی به انگلیس مهاجرت کرد و در آن‌جا به کار تولیدی مشغول شد. او تا ۱۰ الی ۱۵ سال بعد، بزرگ‌ترین تولیدکننده الیاف در اروپا بود. علاوه بر تولید الیاف، او دست به تولید ماشین‌آلات تولید الیاف هم زد. این ماشین‌آلات در چین، آمریکا و حتی ایران هم به کار گرفته شدند.
پس از آن، طی سال‌های ۱۳۶۱ تا ۱۳۷۰، کارخانه‌های زیادی در حیطه تولید موکت در ایران راه‌اندازی شدند که کیفیت تولیدات آن‌ها رضایت مصرف‌کنندگان زیادی را جلب کرده است. امروزه انواع موکت‌ها با طرح‌ها و کاربری‌های گوناگونی در ایران و سراسر جهان تولید می‌شوند که حتی می‌توانند سخت‌پسندترین مصرف‌کننده‌ها را هم راضی کنند.